Titlebar
Einträge suchen
Einträge auflisten
Datensatz exportieren
 

Handschrift ::
Taulerus. Sermons. En flamand.

Kodikologischer Teil

Bibliothek:Brüssel, Bibliothèque Royale / Koninklijke Bibliotheek Albert I.
Signatur:ms. 643-44 (Kat.-Nr. 1992)
Siglen:
  • Br 2 (Tauler-Sigle, Mayer)
  • Br2 (Eckhart-Sigle, Klimanek)
Titel lt. Katalog:Taulerus. Sermons. En flamand.
Provenienz:geschrieben im Kloster Galilea in Gent (198va)
Provenienz ermittelt durch:Mayer, S. 217.
Alter:15. Jh. (Teil I)
15. Jh. (1446), Mitte, 1. Hälfte, 2. Viertel (Teil II).
Alter ermittelt durch:Mayer, S. 217; Lieftinck, S. 11 und 17.
Einträge:227v: In den linken bovenhoek: Despice terrena celum pete. te aeque cures (?) / Sis miles purus. semper domino que paratus / Ac (?) pete dissolui / sex sunt vestigia xpi.
Schreibsprache:mittelniederländisch
Schreibsprache ermittelt durch:Mayer, S. 217
Beschreibstoff:Papier mit einzelnen Pergamentblättern (siehe Lagen/Foliierung)
Umfang:I: 114 Bll.
II: 115 Bll.
Lagen/Foliierung:I: Eén blad papier; één sextern, waarvan vel 1 en 6 perk.; 7 sexternen, waarvan vel 6 perk.; 1 sextern, waarvan hat 6e blad perkament is met een kim, 85,5mm. breed, geheel blank; 1 half sextern; alles samen 114 bladen, [...] te beginnen met bl. 2 door den kopiïst gefolieerd: "J" tot en met "Cv", die de laatste beschreven bladzij is. In deze folieering is na fol. vj, xxix, lx, lxxv, xcvij telkens een bl. ongenummerd gebleven; cijfer xvj komt tewwmaal voor, maar op het tweede xvj volgt xviij. Geen signaturen, maar alle custoden aanwezig. Moderne folieering met inkt, beginnende met blad 2, die gevolgd wordt. (Lieftinck, S. 11);
Fol. 110b tot 113d zijn blank. (Lieftinck, S. 16);
Waatermerken:
I. Fol. 3-11. Zittende paus met tiara en sleutel, wegens de lijm niet goed zichtbaar, waarschijnlijk identiek met Briquet 7547 (Beauvais, 1471).
II. Fol. 13-20. Een gothische X met kruis, ongeveer gelijk aan Briquet 9183, 9184 (o.a. Utrecht, 1476).
III. Fo. 27-109. Ossenkop zonder neusgaten, met stang en St. Andrieskruis, gelijk aan Briquet 14238 (Parijs, 1469). Bijna hetzelfde is Briquet 14239 (o.a. Brugge, 1478).
IV. Fol. 110. Ossenkop met neusgaten, met stang en St. Andrieskruis, gelijk aan Briquet 15075 (Brugge, 1467. Staatsarchief).
Het blanke fol. 112 heeft een watermerk als III.
(Lieftinck, S. 16-17)

II: Bestaande uit: 3 octernen, waarvan het eerste en het laatste vel perk. is; 1 septern, waarvan het eerste vel perk. is; 1 octern, waarvan het 1e en 8e vel perk. is; 1 dito, waarvan alleen het 8e vel perk. is; een katern van 10 vellen, het 10e perk.; een blad perk., oorspronkelijk tegen den band geplakt, uit een "gezangboek"; (Lieftinck, S. 17);
Geen signaturen, wèl custoden. Moderne folieering van 114 tot 227, welke gevolgd wordt. (Lieftinck, S. 17)
Watermerken:
1. Fol. 114-167: Kleine ossenkop zonder neusgaten, als Briquet, 14232 (Brussel, 1440). 2. Fol. 168, 174: Gothische P met een klaverkruis, gelijk aan De Stoppelaar XII, 7. (Stede
l. rekening van Middelburg, 1451).
3. Fol. 171, 173, 179-191: Zie 1.
4. Fol. 192-206: Ossenkop zonder neusgaten, gelijk aan Briquet, 14181 (Antwerpen, 1443-'49).
5. Fol. 208-213: Een gothische P. Zie Briquet, 8525 (Douai, 1452).
6. Fol. 214-222: Een eenhoorn, nog het meest lijkende op Briquet no. 10015 (Brussel, 1447).
7. Fol. 223, 225; Zie 5.
(Lieftinck, S. 26)
Blattgröße:I: 29cm x 20,6-21,35cm
II: 29cm x 20,3-21,3 cm
Format Schriftraum:I: jede Spalte: 21,4cm x 6,5-71,cm
II: jede Spalte: 21,5cm x 6-7,3cm
Spalten:I: 2
II: 2
Zeilen:I: 37-38
II: 46-60
Schriftarten:I: Geschreven in een vaste, duidelijke, regelmatige doch niet sierlijke rotunda, nogal groot en zwaar, en toch compres (für weitere schriftliche Besonderheiten siehe Lieftinck, S. 13-15); und Correctie: Van een andere hand (Lieftinck, S. 16)
II: an diesem Teil sind 2 Schreiber mit unterschiedlichen Schriftarten beteiligt: Fol. 114a tot 198c zijn geschreven in een vaste, duidelijke, regelmatige, sierlijke rotunda, klein en compres. (für weitere schriftliche Besonderheiten siehe Lieftinck, S. 23-25) UND Fol. 198d tot het eind door een andere, gelijksoortige hand geschreven. Aanvankelijk groot en breed, wordt het schrift gaandeweg kleiner, ronder, compresser; (für weitere schriftliche Besonderheiten siehe Lieftinck, S. 25)
Hände/Schreiber:
  • 1a-110a
  • 114a-198c: Hand der Priorin Alijt Bake
  • 198vb-227rb: unbekannte Hand
Einband:Nieuwe band: het oude leer over nieuwe kartonnen borden, met een nieuwen rug. Op het oude leer: rechthoek en diagonalen met één filet. In den band, vooraan, is een rechthoekig stukje perkament geplakt (ca. 2 x 3 cm) met, in cursief schrift van ca. 1500: -x.P (?). (Lieftinck, S. 26)
Sonstige Vermerke:Die Handschrift besteht aus 2 Teilen;
1. (F. 1-110). Het Ridderboek. Les feuillets 110v-113v sont blancs.
2. (F. 114-227). Sermoene ende leeringhen eens werdeghe van der predickeeren ordene gheheeten broeder Ian de Tauweleere van der gesteliker gheborten Gods.
3. (F. 228-228v). Fragments d'antiphonaire noté, en parchemin, XIVᵉ siècle.
(Gheyn, S. 230)

Gheyn erwähnt das Fragment eines Antiphonars aus dem 15. Jh. als Nachsatzblatt.
ID der Handschrift:2717

Enthaltene Texte

Zählung Foliierung Texttyp Titel Anlass Bibelstelle
1. 1 1r-110r Briefsteller Anonym (Pomerius?): Het Ridderboec
2. 2 114ra-115va Predigt Meister Eckhart [Tauler, Johannes]: Predigt 102 (DW IV/1) T 10 Rm 10,17
3. 2 115va-117ra Predigt Anonym (Tauler, Johannes) [Tauler, Johannes]: Predigt Lieftinck I T 10 Mt 2,1-2
4. 2 117ra-117rb Predigt Anonym (Tauler, Johannes) [Tauler, Johannes]: Predigt Lieftinck II T 19/3 ? Gn 1,26
5. 2 117rb-118vb Predigt Meister Eckhart [Tauler, Johannes]: Predigt 1 (DW I) T 19/3 Mt 21,12
6. 2 118vb-119vb Predigt Meister Eckhart [Tauler, Johannes]: Predigt 69 (DW III) T 31 Io 16,17
7. 2 119vb-121vb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V60a T 34 Lc 11,5–13
8. 2 121vb-122rb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V60b T 36 Mc 16,14
9. 2 122rb-124rb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V60e T 39 Act 2,4
10. 2 124rb-125vb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V60d T 40 Io 3,11
11. 2 125vb-127rb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V60c T 41/5 Io 6,57
12. 2 127rb-129ra Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V60f T 41/5 Io 6,57
13. 2 129ra-130ra Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V60g T 43 Lc 14,16–24
14. 2 130ra-131vb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V60h T 44 1 Pt 5,6–9
15. 2 131vb-133va Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V61 S 44 Io 1,7
16. 2 133va-134vb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V62 T 45 Lc 6,36ff.
17. 2 134vb-135vb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V63 T 46 Lc 5,4–8
18. 2 135vb-137ra Predigt Anonym (Tauler, Johannes) [Tauler, Johannes]: Predigt Lieftinck III S 59 Lc 10,42
19. 2 137ra-137va Predigt Anonym (Tauler, Johannes) [Tauler, Johannes]: Predigt Lieftinck VIII T 52
20. 2 137va-138va Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt 65H S 66 Io 12,32
21. 2 138va-140ra Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V65 S 66 Ps 30,21
22. 2 140ra-140vb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt Lieftinck IV
23. 2 140va-141vb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt Lieftinck V
24. 2 141vb-143ra Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V57 T 52 Lc 18,10
25. 2 143ra-144vb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V64 T 54 Lc 10,23
26. 2 144vb-146ra Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V66 T 56 Mt 6,24–33
27. 2 146ra-147vb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V67 T 57 Sir 24,26
28. 2 147vb-149ra Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V68 S 70 Mt 18,10
29. 2 149ra-149vb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V70 T 58 Eph 4,1–4
30. 2 149vb-150vb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V71 C 6 Ps 36,5ff.
31. 2 150vb-152rb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V56 T 60 Eph 4,23–28
32. 2 152rb-153rb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V69 C 11 Ps 103,3
33. 2 153rb-153va Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V58 C 19 (?)
34. 2 153va-153vb Predigt Tauler, Johannes [Tauler, Johannes]: Predigt V60 T 63 Dt 6,4
35. 2 153vb-154va Predigt Anonym (Tauler, Johannes): Predigt Lieftinck XXI
36. 1 154va-156rb Predigt mit Prolog Jordan von Quedlinburg (2VL 4, Sp. 853-861) (Bernhard von Clairvaux) [Jordan von Quedlinburg]: Predigt Lievens "sermoen f" mit Prolog
37. 2 156rb-157rb Predigt Jordan von Quedlinburg (2VL 4, Sp. 853-861) [Jordanus von Quedlinburg]: Predigt 186 des ‘Opus postillarum’ T 24
38. 2 157rb-158rb Predigt Jordanus von Quedlinburg (2VL 4, Sp. 853-861) [Jordanus von Quedlinburg]: Predigt 187 des ‘Opus postillarum’ T 24
39. 2 158rb-159ra Predigt Jordanus von Quedlinburg (2VL 4, Sp. 853-861) [Jordanus von Quedlinburg]: Predigt 188 des ‘Opus postillarum’ T 24
40. 2 159ra-163va Traktat Bake, Alijt [Anonym]: De louteringsnacht van de actie
41. 2 163va-166va Traktat Bake, Alijt [Anonym]: De weg der victorie
42. 2 166va-168ra Traktat Bake, Alijt [Anonym]: De weg van de ezel
43. 2 176ra-177va Traktat Anonym: Traktat vom leichteren Weg
44. 2 177va-181rb Traktat; Predigt Bake, Alijt [Anonym]: De lessen van Palmzondag T 24
45. 2 181va-197vb Traktat Bake, Alijt (?) [Anonym]: Boecxken vander passien ons heren
46. 2 197vb-198va Traktat Bake, Alijt [Anonym]: De trechter en de spin
47. 2 198va Kolophon Anonym: Kolophon in vier Reimpaaren
48. 2 198d-227b Traktat Jordaens, Willem (2VL 4, Sp. 839-849 [Anonym]: 'De oris osculo’ (De mystieke Mondkus, mndl.)

Bibliographischer Teil

Katalog:Gheyn, J. v.d., Catalogue des Manuscrits de la Bibliothèque Royale de Belgique, Tome 3: Théologie, Brüssel 1903, S. 230 (Nr. 1992).
Literatur:
  • Axters, S.G., Bibliotheca Dominicana Neerlandica manuscripta, 1224 - 1500, Bibliothèque de la Revue d'histoire ecclésiastique 49, Bureau de la RHE Louvain 1970, Nr. 179, S. 138, 244.
  • Axters, S.G., Bijdragen tot en bibliographie van de Nederlandsch-Dominikaansche vroomheid, in: Ons Geestelijk Erf, Nr. 179.
  • Deschamps, J., Middelnederlandse Handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken: tentoonstelling ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis; Brussel, Alber I-Bibliotheek, 24 oct. - 24 dec. 1970, catalogus, Leiden 1972, S. 241-243, Nr. 87.
  • Dolch, W., Die Verbreitung oberländischer Mystikerwerke im Niederländischen auf Grund der Handschriften dargestellt, Bd. I (Bd. II nie erschienen), Diss. Leipzig 1909, S. 81.
  • Hofmann, G., Literaturgeschichtliche Grundlagen zur Tauler-Forschung, in: Johannes Tauler - Ein deutscher Mystiker. Gedenkschrift zum 600. Todestag, hg. von Ephrem M. Filthaut, Driewer Essen 1961, S. 436-479, hier S. 444.
  • Lieftinck, G.I., De middelnederlandsche Tauler-Handschriften, Diss. Amsterdam, Groningen 1936, S. 11-26, 149, 211-244.
  • Mayer, J.G., Die 'Vulgata'-Fassung der Predigten Johannes Taulers. Von der handschriftlichen Überlieferung des 14. Jahrhunderts bis zu den ersten Drucken (Texte und Wissen 1), Würzburg 1999, S. 217 (Sigle Br 2).
  • Quint, J., Die Überlieferung der deutschen Predigten Meister Eckeharts. Textkritisch untersucht, Röhrscheid Bonn 1932, XLII, S. 929.
  • Scheepsma, W., Alijt Bake (1415-1455) und die deutschen Prediger des 14. Jahrhunderts, in: Predigt im Kontext, hg. von Volker Mertens u.a., Berlin/Boston 2013, S. 379-397, hier: S. 380-384, 389, 391-393,
    395-397 (Abdruck des Inhaltsverzeichnisses der Hs.).
  • Sherwood-Smith, M., u. Stoop, P., Repertorium van Midelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. I. Antwerpen - Brussel, Leuven 2003 (Miscellanea Neerlandica XXIX), S. 103-115.
  • Ubbink, R.A., De receptie van Meister Eckhart in de Nederlanden gedurende de middeleeuwen. Een studie op basis van middelnederlandse handschriften [Mit deutscher Zusammenfassung], Diss. Leiden 1978, Amsterdamer Publikationen zur Sprache und Literatur 34, Amsterdam 1978, S. 135-140, 158-160.
Literatur zu enthaltenen Texten:
  • Kors, M.M., Queste. Tijdschrift over middeleeuwse letterkunde 4 (1997), S. 62-69.
  • Largier, N., Meister Eckhart, Werke I, Texte und Übersetzungen von J. Quint, herausgegeben und kommentiert von N. Largier, Bd. 1, Frankfurt/Main 2008, S. 742–758 (mit weiterer Lit.).
  • Lieftinck, G.I., De middelnederlandsche Tauler-Handschriften, Diss. Amsterdam/Groningen 1936, S. 11-17.
  • Lieftinck, G.I., De middelnederlandsche Tauler-Handschriften, Diss. Amsterdam/Groningen 1936, S. 17.
  • Lieftinck, G.I., De middelnederlandsche Tauler-Handschriften, Diss. Amsterdam/Groningen 1936, S. 18-19.
  • Lieftinck, G.I., De middelnederlandsche Tauler-Handschriften, Diss. Amsterdam/Groningen 1936, S. 18.
  • Lieftinck, G.I., De middelnederlandsche Tauler-Handschriften, Diss. Amsterdam/Groningen 1936, S. 19-20.
  • Lieftinck, G.I., De middelnederlandsche Tauler-Handschriften, Diss. Amsterdam/Groningen 1936, S. 19.
  • Lieftinck, G.I., De middelnederlandsche Tauler-Handschriften, Diss. Amsterdam/Groningen 1936, S. 20.
  • Lieftinck, G.I., De middelnederlandsche Tauler-Handschriften, Diss. Amsterdam/Groningen 1936, S. 21-22
  • Lieftinck, G.I., De middelnederlandsche Tauler-Handschriften, Diss. Amsterdam/Groningen 1936, S. 22.
  • Lieftinck, G.I., De middelnederlandsche Tauler-Handschriften, Diss. Amsterdam/Groningen 1936. S. 17.
  • Lieftinck, G.I., Het <Ridderboec> afgeschreven in Groenendaal, Tijdschrift N.T.L. 65 (1948), S. 260-262.
  • Lieftinck, G.I., Het <Ridderboec>, Tijdschrift N.T.L. 62 (1943), S. 14-39.
  • Lievens, R., Jordanus von Quedlinburg in de Nederlanden, Gent 1958.
  • Mayer, J.G., Die 'Vulgata'-Fassung der Predigten Johannes Taulers. Von der handschriftlichen Überlieferung des 14. Jahrhunderts bis zu den ersten Drucken (Texte und Wissen 1), Würzburg 1999, S. 217.
  • Morvay, K. / Grube, D., Bibliographie der deutschen Predigt des Mittelalters: veröffentlichte Predigten (Münchener Texte und Untersuchungen zur deutschen Literatur des Mittelalters 47), München 1974, T 113 Nr. 290.
  • Morvay, K. / Grube, D., Bibliographie der deutschen Predigt des Mittelalters: veröffentlichte Predigten (Münchener Texte und Untersuchungen zur deutschen Literatur des Mittelalters 47), München 1974, T 75.
  • Quint, J., Die Überlieferung der deutschen Predigten Meister Eckeharts, Bonn 1932, S. 84.
  • Ruh, K., Geschichte der abendländischen Mystik, Bd. 3: Die Mystik des deutschen Predigerordens und ihre Grundlegung durch die Hochscholastik, München 1996, S. 130-136.
  • Scheepsma, W., Alijt Bake (1415-1455) und die deutschen Prediger des 14. Jahrhunderts, in: Predigt im Kontext, hg. von Volker Mertens u.a., Berlin/Boston 2013, S. 379-397, hier: S. 395-397 (Abdruck des Inhaltsverzeichnisses der Hs.).
  • Sherwood-Smith, M./Stoop, P., Repertorium van Midelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. I. Antwerpen – Brussel, Leuven 2003 (Miscellanea Neerlandica XXIX), S. 104.
  • Sherwood-Smith, M./Stoop, P., Repertorium van Midelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. I. Antwerpen – Brussel, Leuven 2003 (Miscellanea Neerlandica XXIX), S. 105.
  • Sherwood-Smith, M./Stoop, P., Repertorium van Midelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. I. Antwerpen – Brussel, Leuven 2003 (Miscellanea Neerlandica XXIX), S. 107.
  • Sherwood-Smith, M./Stoop, P., Repertorium van Midelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. I. Antwerpen – Brussel, Leuven 2003 (Miscellanea Neerlandica XXIX), S. 314 (zu Nr. B.2184/042).
  • Skutella, M., Beiträge zur kritischen Ausgabe deutscher Predigten Meister Eckharts, in: ZfdA 68 (1931), S. 69-78.
  • Spamer, A., Zur Überlieferung der Pfeifferschen Eckharttexte, in: PBB 34 (1909), S. 307-420.
  • Spamer, A., Über die Zersetzung und Vererbung in den deutschen Mystikertexten, Diss. Gießen 1910, S. 107.
  • Stohlmann, J., Joerdans, Wilhelm, in: 2VL 4, Sp. 839-849, hier Sp. 841
  • Theisen, J., Predigt und Gottesdienst. Liturgische Strukturen in den Predigten Meister Eckharts (Europäische Hochschulschriften, Reihe I, Bd. 1169), Frankfurt a.M., Bern 1990, S. 121 u. 474 zum Anlaß.
  • Théry, G., Edition critique des pièces relatives au procès d'Eckhart contenues dans le manuscrit 33b de la bibliothèque de Soest (Archives d'Histoire Doctrinale et Littéraire du Moyen Age t. I, 1926, p. 129-268).
  • Warnar, G., <Ridderboec>, Amsterdam 1991. (Übersetzung)
  • Warnar, G., Een pleidooi voor Pomerius, OGE 71 (1997), S. 88-95.
  • Warner, G., <Het Ridderboec>. Over Middelnederlandse litertuur en lekenvroomheid, Amesterdam 1995.
  • Warner, G., Het <Ritterboec> en Pomerius. Overeenkomsten in Onzevadercommentar, OGE 66 (1992), S. 168-186.
  • Zumkeller, A., Jordan von Quedlinburg, in: 2VL 4, Sp. 853-861.
WWW-Ressourcen:

Auswertender Teil

enthaltene Predigten:
  • Tauler, Johannes: Lieftinck I, Lieftinck II, Lieftinck III, Lieftinck IV, Lieftinck V, Lieftinck VIII, Lieftinck XXXI

    V56, V57, V58, V60, V60a, V60b, V60c, V60d, V60e, V60f, V60g, V60h, V61, V62, V63, V64, V65, V66, V67, V68, V69, V70, V71

    65H
  • Meister Eckhart: Predigt 1 (DW I); Predigt 69 (DW III); Predigt 102 (DWIV/1)
  • Anonym: Predigt Hier beghint dat ander sermoen dat die heileghe leerare Jordanus ghemaect hefft, Predigt Hier begint dat ander deel vanden derden sermoene, Predigt Hier beghint dat viijste sermoen op die euwangelie vanden aduent
Typologisierung:Eckhart/Tauler; allerdings klar überwiegend Tauler, auch die Anonyma sind weitaus stärker vertreten als Eckhart
Eingestellt am: 17. Feb 2011 14:56
Letzte Änderung: 26. Mai 2015 19:51
URL zu dieser Anzeige: http://pik.ku.de/2717/